Για τον Πολιτισμό

Τα παραδείγματα ευρωπαϊκών πόλεων, όπως η Λιλ, η Βαλανσιέν, η Μπετύν, το Λένς, το Μετς, το Σαιντ Ετιέν, η Αβινιόν – για να αναφερθούμε μόνο στη Γαλλία και το σύγχρονο πολιτισμό – που έδωσαν ζωή σε νεκρές οικονομικά και πληθυσμιακά πόλεις της περιφέρειας, μέσα από την επένδυση στον πολιτισμό, είναι χαρακτηριστικά. Αλλά και η επιτυχία ελληνικών θεσμών, που ενισχύουν μέσα από διεθνή πολιτιστικά γεγονότα μικρότερες πόλεις της περιφέρειας, είναι μια βάση αναφοράς (Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους – Δράμα, Φεστιβάλ Χορού – Καλαμάτα). 

Ο πολιτισμός όχι μόνο δεν είναι περιττός και «έξοδο πολυτελείας», καταδικασμένος να γίνει ανταγωνιστικός για να επιβιώσει, αντιθέτως είναι πηγή ανάπτυξης και χειροπιαστού πλούτου για το σύνολο της κοινωνίας. Η κοινωνική διάσταση του πολιτισμού δεν παραπέμπει μόνο στη σχέση του καλλιτεχνικού και πνευματικού έργου με την κοινωνία αλλά και στην κοινή καλλιτεχνική και πνευματική παιδεία και ψυχαγωγία των πολιτών, που το κράτος οφείλει να προσφέρει μαζί με άλλα αγαθά, όπως η εκπαίδευση και η υγεία, εξίσου πολύτιμα. 

Η συνύπαρξη πολιτισμού και τουρισμού στο ίδιο υπουργείο αποτυπώνει ανάγλυφα τη χρησιμοθηρική πρόσληψη του πολιτισμού ως στηρίγματος ενός ήδη χρεοκοπημένου προτύπου τουριστικής ανάπτυξης, που έχει κατασπαταλήσει το φυσικό περιβάλλον και έχει τραυματίσει παλαιά και σύγχρονα μνημεία. Η συνύπαρξη των δύο τομέων στο ίδιο υπουργείο εκφράζει μια παρωχημένη αντίληψη για τον πολιτισμό (αλλά και τον τουρισμό) και πρέπει ν’ αλλάξει.

2. Για να εκπληρώσει τους παραπάνω στόχους το κράτος οφείλει να στηρίζει το καλλιτεχνικό και πνευματικό έργο και τους δημιουργούς του, να προστατεύει και ν’ αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά. Η πολιτική του ΥΠΠΟ και των εποπτευόμενων οργανισμών πρέπει να τίθεται στην υπηρεσία αυτών των στόχων. 

3.  Η διάρθρωση των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ όσον αφορά στους τομείς του σύγχρονου πολιτισμού είναι καθοριστική για την αποδοτικότητα της ασκούμενης πολιτικής και αποτυπώνει τις βασικές αρχές της. Η συγκέντρωση των αποφάσεων, τόσο για τις πολιτιστικές κατευθύνσεις όσο και για συγκεκριμένες εφαρμογές, στο πρόσωπο του υπουργού και ένα στενό επιτελείο συμβούλων του, πέραν της αδιαφάνειας στις επιλογές και της έλλειψης οποιασδήποτε αντικειμενικότητας στις διαδικασίες, είναι ανορθολογική και αναποτελεσματική. 

Το κείμενο που συνέταξε μια «Επιτροπή Σοφών», κατ’ εντολήν του απερχόμενου υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού, εκφράζει το αγοραίο πνεύμα που είχε επικρατήσει στο ΥΠΠΟΤ και αφορά στην προσέγγιση του πολιτισμού ως «οικονομικής επιχείρησης» ή ως «δράσης προς διεκπεραίωση». Γι’ αυτό και αντί της αναβάθμισης των τομεακών διευθύνσεων ώστε να αναλάβουν τη στήριξη των αντίστοιχων αντικειμένων γραμμάτων και τεχνών, η επιτροπή πρότεινε μια ΓΔΣΠ (Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού) με 4 διευθύνσεις, (Εφαρμογής πολιτικής – Εποπτείας, διαχείρισης και υποστήριξης – Καλλιτεχνικής εκπαίδευσης – Λαϊκού πολιτισμού και διαπολιτισμικού διαλόγου), άσχετες με τα συγκεκριμένα αντικείμενα αρμοδιότητας του ΥΠΠΟ. 

4. Η απαξίωση του πολιτισμού, η εκ των ενόντων διαχείρισή του στο παρελθόν και η αποποίηση των υποχρεώσεων του κράτους σήμερα, στο όνομα νεοφιλελεύθερων και μεταμοντέρνων απόψεων, όπως ότι οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες δεν χρειάζονται προστασία διότι μετατρέπονται αυτόχρημα σε κρατικοδίαιτους, όλ’ αυτά έχουν οδηγήσει στην παντελή έλλειψη κατοχύρωσης των σχετικών επαγγελμάτων και σε αμοιβές πείνας για τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων στον πολιτισμό. Η λογική ότι η τέχνη είναι άϋλη και δεν χρειάζεται υλική αμοιβή παραπέμπει σε καλλιτέχνες και συγγραφείς χομπίστες ή μαικήνες. Στο πλαίσιο αυτό της κατοχύρωσης της πνευματικής και καλλιτεχνικής παραγωγής πρέπει να αντιμετωπιστεί και η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων.

5. Όσον αφορά στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, τα σοβαρότερα προβλήματα είναι : 

∙ Το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο, τόσο για την προστασία των μνημείων όσο και για τη λειτουργία του ίδιου το υπουργείου. Οι διάφορες απόψεις για αναμόρφωση της νομοθεσίας απέχουν πολύ από τις σύγχρονες ανάγκες, διαπνέονται από τάση χαλάρωσης της προστασίας και ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσιών στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου. 

∙ Η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων μεταξύ διαφόρων φορέων (ΥΠΕΚΑ, Περιφέρειες, Εκκλησία, διάφορα νομικά πρόσωπα), που δυσχεραίνει το έργο της προστασίας, δημιουργεί συγχύσεις στους πολίτες και υπονομεύει τη χάραξη στρατηγικής από ένα ενιαίο φορέα. 

∙   Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού σε βασικές ειδικότητες, η ανορθολογική κατανομή του υπάρχοντος σε πανελλαδικό επίπεδο και τα προγράμματα «κοινωφελούς εργασίας» ανειδίκευτου προσωπικού μέσω ΜΚΟ, που αδυνατίζουν το έργο προστασίας και ανάδειξης των μνημείων.

Τούτων δεδομένων, το ΥΠΠΟΤ διαχειρίζεται και προστατεύει τα πολιτιστικά αγαθά αμυντικά, χωρίς ενημέρωση, πρωτοβουλίες και κίνητρα προς τους πολίτες ώστε να εξασφαλίζεται ευρύτερη συναίνεση και συμμετοχή της κοινωνίας. Ακόμα σοβαρότερο, ο τρόπος διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως διατυπώνεται στους μνημονιακούς νόμους, την υποτάσσει σε fast track διαδικασίες άρσης της προστασίας και ιδιωτικοποίησης, επ’ ωφελεία μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων. 

Σημαντικό πρόβλημα είναι η απουσία πολιτικής γης και κατάλληλου συνοδευτικού θεσμικού πλαισίου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται έντονες αντιπαραθέσεις, κοινωνικά προβλήματα και παρενέργειες στη φυσιογνωμία του φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος. Η αντίληψη ότι το έργο διάσωσης και ανάδειξης των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων έρχεται σε σύγκρουση με την πολεοδομική ανάπτυξη και τις σύγχρονες οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των πόλεων και των οικισμών, είναι ξεπερασμένη. Υποτιμάται η διεθνής και η ελληνική εμπειρία γνωστών ιστορικών κέντρων (Αθήνα, Λαύριο, Ρόδος, Ναύπλιο, κ.λπ.), που συνετέλεσαν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πόλεων και ταυτόχρονα στην αναθέρμανση των οικονομικών δραστηριοτήτων. 

6.  Σε πείσμα της δεινής πραγματικότητας που περιγράψαμε, η χώρα μας έχει αναπτυγμένη σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή και, βεβαίως, διαθέτει πλούσια κληρονομιά αρχαίων και νεοτέρων μνημείων.

Σε όλους τους τομείς του σύγχρονου πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών, αναπτύσσεται μια πολυσχιδής δραστηριότητα και σημαντική παραγωγή, σε αρκετές περιπτώσεις διεθνούς εμβέλειας, που αποτελεί και τον καλύτερο πρόξενο της Ελλάδας στο εξωτερικό. Είναι γνωστό, επίσης, ότι οι υπηρεσίες που ασχολούνται με τα μνημεία εργάστηκαν για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, ώστε σήμερα να είναι επισκέψιμος ένας μεγάλος αριθμός αρχαιολογικών ανασκαφών παγκόσμιας αξίας. Η Ελλάδα είναι γεμάτη ιστορικά μνημεία (αρχαία, βυζαντινά, νεότερα, λαϊκά), που με την ανάδειξή τους συνεργούν στην ταυτότητα ενός τόπου, στην εξοικείωση των πολιτών με την ιστορία και στην πολυμερή ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών.

7. Σύμφωνα με την αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ ο ρόλος του ΥΠΠΟ είναι υποστηρικτικός και όχι παρεμβατικός. Διαμορφώνει θεσμούς, υλικές (χρηματοδότηση) και άυλες προϋποθέσεις ώστε οι άνθρωποι του πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών, να επιδίδονται απερίσπαστοι και, πάντως, χωρίς τις τερατώδεις σημερινές δυσκολίες, στην άσκηση του επαγγελματικού τους έργου.

8.  Χρηματοδότηση, στήριξη, προβολή του πολιτισμού 

Ο προϋπολογισμός του ΥΠΠΟ είναι εξαιρετικά χαμηλός – 0,5% του συνολικού προϋπολογισμού. Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θεωρεί αναγκαίο τον διπλασιασμό αυτού του ποσού σταδιακά, μετά το πρώτο διάστημα ανάσχεσης της οικονομικής κατάρρευσης και της ανθρωπιστικής κρίσης. Πάντως, τα άμεσα οικονομικά μέτρα στήριξης της κοινωνίας λειτουργούν έμμεσα και υπέρ του πολιτισμού

Η διασπάθιση του ισχνού προϋπολογισμού – θυμίζουμε το «σκάνδαλο Ζαχόπουλου», εφάμιλλο αυτού των εξοπλισμών – σε άσχετους φορείς αλλά και σε αμοιβές μεγάλου αριθμού συμβούλων και παραγόντων, θα σταματήσει.

Σύμφωνα με τις βασικές αρχές προσέγγισης του πολιτισμού ως πηγής και οικονομικού πλούτου, υπάρχουν θεσμοί και δράσεις που μπορούν ν’ αυτοχρηματοδοτούνται αλλά και να αποφέρουν έσοδα που θα μεταφέρονται στο κοινό ταμείο για τον πολιτισμό.

Στο πλαίσιο της καλύτερης διαχείρισης των πόρων θα περιοριστούν ή/και θα καταργηθούν δαπανηρές οργανώσεις, όπως οι εκθέσεις αρχαιοτήτων στο εξωτερικό, που αποτελούν και αντικίνητρο για επισκέψεις στην Ελλάδα. Αντίθετα, θα υπάρξει οργανωμένη προώθηση ελληνικών ομάδων τέχνης σε άλλες χώρες, προβολή του έργου τους και ενίσχυση της συμμετοχής τους σε διεθνή φεστιβάλ και συναφείς διοργανώσεις.    

Είναι εξαιρετικά σημαντικό θέμα η απορρόφηση των πόρων από τα κοινοτικά κονδύλια. Κυρίως με το Γ΄ ΚΠΣ η Αρχαιολογική Υπηρεσία υλοποίησε, με τη μέθοδο της αυτεπιστασίας, έργα υψηλής ποιότητας με υποδειγματικό τρόπο. Παρ’ όλ’ αυτά στο ΕΣΠΑ δεν εξασφαλίστηκε επιχειρησιακό πρόγραμμα για τον πολιτισμό και έτσι οι πόροι για την ανάδειξη και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μειώθηκαν δραματικά.

Επίσης, ένα ακόμα πλήγμα στη χρηματοδότηση του πολιτισμού είναι το «κούρεμα» των αποθεματικών του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, λόγω της διαδικασίας του PSI. Η χρηματική περιουσία του ΤΑΠΑ από 30 εκ €. περιορίστηκε στα 9 εκ €, με σοβαρότατες επιπτώσεις στο έργο του ΥΠΠΟ για την πολιτιστική κληρονομιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θα προχωρήσει σε αναπλήρωση αυτών των χρημάτων. Σε κάθε περίπτωση όλα τα έσοδα του ΤΑΠΑ πρέπει να διατίθενται σε έργα προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ένας έμμεσος αλλά εξαιρετικά δραστικός τρόπος χρηματοδότησης του πολιτισμού είναι η στήριξη της παραγωγής πολιτιστικού έργου, καθώς και της προβολής και διανομής του. Όλα τα ανενεργά ή υποχρησιμοποιούμενα κτήρια του ΥΠΠΟ, αλλά και μεγάλος αριθμός κλειστών και υπαίθριων δημόσιων και δημοτικών χώρων, μπορεί να διατεθούν ως εστίες καλλιτεχνικών δράσεων. Επίσης, μπορεί να δημιουργηθούν δημόσια στούντιο εγγραφής μουσικής, στήριξης της παραγωγής ταινιών και γενικά καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. 

Οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μουσεία, οι πινακοθήκες κ.λπ. υπολειτουργούν λόγω έλλειψης προσωπικού. Είναι μια κακώς εννοούμενη οικονομία, όχι μόνο από πλευράς προσέλκυσης ελληνικού και ξένου κοινού αλλά και από πλευράς εσόδων. Οι χώροι αυτοί πρέπει να λειτουργούν με πλήρες ωράριο και να διατίθενται για πολλαπλές δράσεις πολιτισμού.

Οικονομική πολιτική μπορεί να ασκηθεί μέσω του ύψους του ΦΠΑ για δραστηριότητες που αφορούν στα γράμματα και τις τέχνες.

Η λειτουργία των διαφόρων τομέων του ΥΠΠΟ και των οργανισμών που εποπτεύονται από αυτό, θα πρέπει να υποστηριχθεί με μόνιμο προσωπικό, με ιδιαίτερα προσόντα και ικανότητες. Οι οριζόντιες περικοπές στο ΥΠΠΟ ήταν καταστροφικές, καθώς αποχώρησαν υψηλής ειδίκευσης στελέχη και χάθηκε εξαιρετικά πολύτιμη και αναγκαία συσσωρεμένη γνώση και εμπειρία. 

Οι διαδικασίες επιχορηγήσεων καλλιτεχνικών σχημάτων ή παραγωγών πρέπει να είναι διαφανείς, με δημοσιοποίηση των προκηρύξεων και των κριτηρίων, τα οποία πρέπει να παραμένουν αμετάβλητα σε όλη τη διάρκεια της προκήρυξης και της κρίσης. Διαφάνεια και αντικειμενικά κριτήρια επιλογής πρέπει να ισχύουν και στις ακροάσεις των κρατικών και δημοτικών θεάτρων, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, κ.λπ. 

9. Πολιτιστική κληρονομιά 

Βασικοί άξονες της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ είναι: 

∙  Η διασφάλιση του δημόσιου και κοινωφελούς χαρακτήρα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο ρόλος του κράτους στο σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας πολιτικής για τον πολιτισμό είναι και αναντικατάστατος και αναγκαίος, αφού τα μνημεία του παρελθόντος συνιστούν (και πρέπει να συνεχίσουν να συνιστούν) στην πλειονότητά τους κοινή δημόσια περιουσία. Το κράτος δημιουργεί και υποστηρίζει τις απαραίτητες υποδομές ενός ευρύτατου δικτύου προστασίας, ανάδειξης και προβολής των πολιτιστικών αγαθών και διασφαλίζει ένα οργανωμένο πλαίσιο, μέσα από το οποίο αυτά γίνονται προσβάσιμα από την κοινωνία. Στο κέντρο της κρατικής παρέμβασης βρίσκεται ο πολίτης και συνεπώς η πολιτιστική κληρονομιά πρέπει να διαφυλάσσεται και να αναδεικνύεται με τρόπο που η παρουσία της να ενσωματώνεται στον καθημερινό βίο ως οργανικό στοιχείο της ύπαρξης και λειτουργίας του.  

∙  Η διασφάλιση του ενιαίου χαρακτήρα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η άρση όλων των επικαλύψεων με άλλα υπουργεία και φορείς και η κατάργηση Νομικών Προσώπων που αποσπούν αντικείμενο και πόρους από τις αντίστοιχες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ και συμβάλλουν επί πλέον στην αναπαραγωγή του κομματικού και πελατειακού κράτους. Η διαδικασία αυτή δεν θα στοχεύει βέβαια στη βίαιη συρρίκνωση των κρατικών δομών και στην απομάκρυνση προσωπικού, όπως επιχειρείται σήμερα με τον προτεινόμενο Οργανισμό, αλλά στη βελτίωση της λειτουργίας των υπηρεσιών και στην αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των πολιτών.

∙  Η κωδικοποίηση της νομοθεσίας και η απλούστευση διαδικασιών ελέγχου και εγκρίσεων που συχνά δημιουργούν σύγχυση και ταλανίζουν τους πολίτες.

∙  Η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και η σχεδιασμένη αξιοποίηση της πληροφορικής στην κατεύθυνση της αναβάθμισης του δημόσιου και κοινωνικού χαρακτήρα των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών (σχέση με διοικητικές υπηρεσίες, αποφάσεις συμβουλίων, παροχή υπηρεσιών σε μουσεία), με ταυτόχρονη περιφρούρηση της ασφάλειας των μνημείων και της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων.

∙ Η αξιοκρατική και διαφανής στελέχωση των συλλογικών οργάνων (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, Συμβούλιο Μουσείων, Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, Τοπικά Συμβούλια) και η μετατροπή τους από γνωμοδοτικά σε αποφασιστικά και ανεξάρτητα όργανα για την αποτροπή κυβερνητικών και κομματικών αυθαιρεσιών και εξυπηρέτησης μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων. Στο πλαίσιο αυτό, η συμμετοχή στη σύνθεσή τους εκπροσώπων των εργαζομένων αποτελεί εγγύηση για τη διαφάνεια της λειτουργίας τους.

∙  Η θεσμική, οργανωτική και τεχνολογική θωράκιση των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΤ για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων και την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας.

10.  Γράμματα και Τέχνες

Οι τομεακές Κεντρικές Υπηρεσιακές Μονάδες που υπάγονται στη Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού (Γραμμάτων, Θεάτρου και Χορού, Μουσικής, Εικαστικών Τεχνών, Κινηματογράφου και Οπτικοακουστικών Μέσων, Πολιτιστικών Δράσεων) πρέπει να διατηρηθούν και να ενισχυθούν. Οι εποπτευόμενοι οργανισμοί είναι 59 (Δημόσιες Υπηρεσίες, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου) και χρειάζεται μια ενδελεχής μελέτη της σχέσης τους με το ΥΠΠΟ και του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει στη στήριξή τους κατά κατηγορίες (π.χ. μουσεία), ένας εξορθολογισμός δηλαδή της εποπτείας, του χαρακτήρα και της λειτουργίας κάθε οργανισμού.

Θα αναφερθούμε σε ορισμένους μόνο εποπτευόμενους οργανισμούς στο πλαίσιο προσέγγισης των τομεακών υπηρεσιακών μονάδων.

Τομέας Γραμμάτων – Βιβλίο 

Το βιβλίο δεν χρηματοδοτείται από πουθενά, η αγορά έχει πτώση κατά 40% και οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι είναι καταχρεωμένοι. Επιπλέον, τομείς βιβλίου, όπως η ποίηση, δοκιμάζονται  καθώς υπόκεινται αποκλειστικά στη ζήτηση της αγοράς. Το ποσοστό των μεταφρασμένων βιβλίων μειώθηκε από 40% σε λιγότερο από 35% – γιατί οι σχετικές εκδόσεις είναι ακριβότερες – με αποτέλεσμα μεγαλύτερη ανεργία στο χώρο των μεταφραστών. Εξίσου σημαντικό πρόβλημα είναι η διακοπή της επιχορήγησης των πανεπιστημιακών βιβλίων, με αποτέλεσμα να μαραζώνουν πολλοί μικροί εκδοτικοί οίκοι. 

Το βιβλίο υφίσταται μεγάλη πίεση από το διαδίκτυο, γιατί η ηλεκτρονική ανάγνωση εκτοπίζει το τυπωμένο βιβλίο και γιατί πολλά κείμενα κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο. Το θέμα εδώ είναι η διασφάλιση των δικαιωμάτων των συγγραφέων και όλων των εμπλεκομένων στην παραγωγή των βιβλίων. 

∙   Δημιουργία νομοθεσίας που θα αφορά στους εκδότες, τους συγγραφείς και τις μεταξύ τους σχέσεις, οι οποίες πρέπει να καθοριστούν με ενιαίο τρόπο και  με στόχο να διασφαλιστούν τα συγγραφικά δικαιώματα. 

∙  Κατοχύρωση των επαγγελμάτων που συμμετέχουν στις εκδόσεις και των δικαιωμάτων που απορρέουν εξ αυτής. Μέχρι τώρα τα βιβλία εκδίδονται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων από εργαζόμενους  με αμοιβές πείνας, οι οποίοι καλούνται να εργαστούν με αυταπάρνηση στο όνομα της «τέχνης» και της ποιότητας των εκδόσεων.  

∙  Ενθάρρυνση των εκδοτών να απορροφούν ευρωπαϊκά  προγράμματα χρηματοδότησης μεταφράσεων.  

∙  Το ΕΚΕΒΙ πρέπει ν’ αναβαθμιστεί και να συμβάλει στη στήριξη και την προβολή, στην Ελλάδα και διεθνώς, του βιβλίου. Δεν πρέπει να περιορίζεται στη διοργάνωση εκθέσεων ή σε δευτερεύουσες δραστηριότητες : δίκτυο λεσχών ανάγνωσης, σχετικά βιβλία, κ.λπ.

Επανακαθορισμός του ρόλου του ώστε να λειτουργήσει συντονιστικά – παρεμβατικά ως κεντρικό όργανο, που θα συνδέει ηλεκτρονικά τις πολιτιστικές δραστηριότητες σε όλη τη χώρα, τις βιβλιοθήκες, θα πληροφορεί για τα συνέδρια  κ.λπ.

Τομέας Θεάτρου 

∙  Εθνικό Θέατρο – Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος 

Ενίσχυση της πολιτιστικής πολυμορφίας. Στήριξη και επαφή με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα που δικαιούνται την επικοινωνία με το θεατρικό γεγονός, ως απαραίτητο δημόσιο αγαθό. Κρατικές σκηνές ανοιχτές σε όλα τα αισθητικά ρεύματα και εναλλαγή των καλλιτεχνών που «διακονούν» σε αυτά και χωρίς μονοκρατορία του διευθυντή.

∙  Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα 

Πρόκειται για έναν χρήσιμο θεσμό, που μπορεί να αναζωογονήσει θεατρικά την περιφέρεια. Λειτουργεί με νομικό πλαίσιο του 1983, έχει απαξιωθεί πλήρως από την κεντρική εξουσία και υφίσταται σχεδόν μόνο «στα χαρτιά». Απαιτούνται, λοιπόν, πλήρης αναμόρφωση του θεσμού, με νέο νομικό πλαίσιο και νέα δημιουργική πνοή, απαλλαγή από την κομματική εξάρτηση και σύνδεση με τους οικείους δήμους και περιφέρειες, σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ για τον απαραίτητο καταμερισμό αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων, ώστε να λειτουργεί επ’ ωφελεία του θεατρικού κοινού της ελληνικής περιφέρειας. 

Διεύρυνση του καλλιτεχνικού αντικειμένου των ΔΙΠΕΘΕ ώστε ο θεσμός να συμβάλλει στη διάδοση του χορού στη περιφέρεια 

∙  Φεστιβάλ Αθηνών 

Ανοιχτό σε διαφορετικά δημιουργικά ρεύματα, με διασφάλιση της πολυφωνίας μέσα από όργανα που λειτουργούν δημοκρατικά και συλλογικά στη λήψη αποφάσεων. Διεύρυνση του «Φεστιβάλ Αθηνών» με διεθνές φεστιβάλ άλλων τεχνών. Η πρόταση αυτή συνδυάζεται με τη δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού με υψηλό πράσινο και πολιτιστικές χρήσεις στους υπαίθριους χώρους και τα υφιστάμενα κτήρια, ώστε να καταστεί η Αθήνα ένας ελκυστικός πολιτιστικός προορισμός σε όλη τη διάρκεια του έτους. Για τη στήριξη της ελληνικής δημιουργίας είναι αναγκαία η συμμετοχή σε υψηλό ποσοστό ελληνικών σχημάτων στα Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Στις άλλες σκηνές μπορούν να φιλοξενούνται νέα και πειραματικά σχήματα.

Καταργείται ο θεσμός των προσκλήσεων με παράλληλη μείωση του εισιτηρίου ούτως ώστε να υπάρχουν έσοδα και να δίνεται η δυνατότητα στα χαμηλά εισοδήματα να απολαμβάνουν τον πολιτισμό. Θεσπίζονται ειδικές ατέλειες ανέργων και ευπαθών ομάδων με παράλληλη επιστροφή της ατέλειας θεαμάτων για τους καλλιτέχνες. 

∙  Φεστιβάλ Επιδαύρου

Ενισχύεται ο χαρακτήρας του ως φεστιβάλ έρευνας και ανάδειξης του αρχαίου δράματος. 

∙  Θεματικές Δράσεις Πολιτισμού

Αφορούν σε νεανικά μουσικά – χορευτικά και θεατρικά φεστιβάλ, συναντήσεις λαϊκού θεάτρου, φεστιβάλ μονοπρόσωπων παραστάσεων, κ.λπ.

∙  Στέγη και στήριξη του Θεατρικού Μουσείου

∙  Διάσωση του Κέντρου Αρχαίου Δράματος 

∙  Στήριξη στο Σπίτι του Ηθοποιού 

∙  Στήριξη των θεατρικών ομάδων που δημιουργούνται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και κάνουν ήδη υποδειγματικό έργο.

∙  Θέατρο στις φυλακές 

Τομέας Χορού 

∙ Θεσμοθέτηση των επιχορηγήσεων για τις ομάδες σύγχρονου χορού, βασικού μοχλού της ανάπτυξης του χορού στην χώρα μας.

∙ Αναγνώριση ιστορικών και ανερχόμενων ομάδων μέσω της ενίσχυσής τους ώστε να προχωρήσουν στα αποδεδειγμένα ίχνη τους.

∙ Δημιουργία πλαισίων παρουσίασης για όλους τους νέους καλλιτέχνες σε συνδιαμόρφωση με τα υπάρχοντα σωματεία χορογράφων και χορευτών.

∙ Συνεργασία με την κρατική τηλεόραση για δημιουργία ζώνης προβολής και αγοράς παραστάσεων των ελληνικών ομάδων χορού. 

∙  Αξιοποίηση του ερευνητικού έργου του Κέντρου Θεάτρου και Χορού.

∙ Διατήρηση και ενίσχυση των επιτυχημένων φεστιβάλ χορού Καλαμάτας και Αθηνών. Προσανατολισμός στο δημιουργικό και κοινωνικό  χαρακτήρα τους. Βασικό στοιχείο του προγραμματισμού τους πρέπει να είναι οι συνεργασίες – συμπαραγωγές ξένων καλλιτεχνών ή φορέων με Έλληνες καλλιτέχνες και η μεταφορά των παραστάσεων στο εξωτερικό.

Τομέας Μουσικής 

∙  Ενθάρρυνση και χρηματοδότηση μικρών μουσικών συνόλων έντεχνης παραδοσιακής τζαζ, που έχουν να επιδείξουν ήδη μουσική δραστηριότητα και τα οποία θα δίνουν παραστάσεις και στην περιφέρεια για την αναζωογόνηση της τοπικής πολιτιστικής ζωής, ιδιαίτερα κατά τη χειμερινή περίοδο. Οι μουσικές εκδηλώσεις θα οργανώνονται σε συνεργασία με δήμους, τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους και φορείς, καθώς και με επιλεγμένα σχολεία.

∙  Όλοι οι επιδοτούμενοι από το ΥΠΠΟ φορείς έχουν την υποχρέωση να υποστηρίζουν την ελληνική δημιουργία. Ιδιαίτερα η ΕΛΣ μπορεί να διευρύνει το αντικείμενό της στους τομείς φωνητικής μουσικής, κύκλων τραγουδιών, μουσικού θεάτρου διαφόρων μορφών, καθώς και στους τομείς του σύγχρονου χορού. 

∙ Οι κρατικές και επιχορηγούμενες ορχήστρες και χορωδίες θα ενισχυθούν και θα ενθαρρυνθεί η ελληνική δημιουργία, τόσο με παρουσίαση ελληνικών έργων όσο και με ειδικές παραγγελίες. Μέρος των δραστηριοτήτων τους είναι οι περιοδείες στην περιφέρεια και η συνεργασία με την ΕΡΤ για παραγωγές που θα μεταδίδονται σε σταθερή βάση. Ειδικά για τις Κρατικές Ορχήστρες Αθηνών και Θεσσαλονίκης πρέπει να επανέλθει ο θεσμός των συναυλιών της Κυριακής σε απευθείας μετάδοση από τη δημόσια τηλεόραση.

∙ Αναβάθμιση Μουσικών Συνόλων ΕΡΤ. 

Τομέας Κινηματογράφου

∙  Τα προβλεπόμενα μέτρα οικονομικής ενίσχυσης των κινηματογραφικών παραγωγών μέσω της επιστροφής του ειδικού φόρου θα εφαρμοστούν άμεσα και θα αποδοθούν τα ποσά που παρακρατούνται καταχρηστικά από το υπουργείο Οικονομικών. Η χρηματοδότηση των ελληνικών ταινιών εξασφαλίζεται μέσω του ειδικού φόρου σε κάθε εισιτήριο, ο οποίος κατατίθεται στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. 

∙ Θα τεθεί σε λειτουργία ο μηχανισμός φοροαπαλλαγής των ποσών που επενδύονται σε ελληνικές ταινίες από ιδιώτες.

∙  Αλλαγή του πλαισίου λειτουργίας του ΕΚΚ, κατ’ αναλογίαν των αντίστοιχων ευρωπαϊκών και άλλων πρότυπων κέντρων (Γαλλία, Αυστραλία). 

∙  Το ΕΚΚ θα ανακοινώσει τα χρηματοοικονομικά του προγράμματα ώστε να ξεκινήσει η ουσιαστική λειτουργία του. Ταυτόχρονα, θα φροντίσει για την εξόφληση των οφειλών του προς τις παραγωγές των προηγουμένων ετών. 

∙  Θα προχωρήσει η αναδιάρθρωση του ΕΚΚ με στόχο την περιστολή των αντιπαραγωγικών δαπανών και λειτουργικών εξόδων και την ευνοιοκρατία.

∙  Ο νόμος «Για την ανάπτυξη της κινηματογραφίας» θα τροποποιηθεί ώστε να ενισχύονται οι δημιουργοί. 

∙  Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβάλλει και θα προωθεί την ελληνική κινηματογραφία. 

∙  Απόδοση του 1,5% από την τηλεόραση υπέρ του ελληνικού κινηματογράφου

∙  Ειδικό πρόγραμμα για ταινίες μεσαίου προϋπολογισμού (έως 200.000€).

∙ Αλλαγή νομοθεσίας ώστε να μπορεί το ΕΚΚ να είναι αποκλειστικός παραγωγός σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη.

Τομέας Εικαστικών Τεχνών

∙ Πολλαπλασιασμός των χώρων που εκτίθενται σήμερα οι εικαστικές τέχνες με τη δημιουργία Δικτύου Δημοτικών Πινακοθηκών σε όλη τη χώρα, που έχουν διπλό ρόλο : την ανάπτυξη μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης του πολιτισμού στην περιφέρεια (στις μικρές πόλεις και τις υποβαθμισμένες περιοχές των μεγάλων) και την οικονομική στήριξη των εν ενεργεία καλλιτεχνών με τις οργανωμένες εκθέσεις. Το Δίκτυο Δημοτικών Πινακοθηκών μπορεί σταδιακά ν’ αποκτήσει σχέση με τις γκαλερί, για την προβολή και τη διακίνηση των έργων τέχνης. Σημαντική στήριξη στους καλλιτέχνες είναι η αγορά έργων τέχνης από δημόσιους φορείς εκπαίδευσης, υγείας, δήμους κ.λπ. όταν αυτό είναι δυνατόν οικονομικά.

∙  Δυνατότητα συμμετοχής όλων των μελών του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών στους δημόσιους διαγωνισμούς.

∙  Επιλογή των διευθυντών των δημόσιων μουσείων και πινακοθηκών όχι με υπουργικούς διορισμούς αλλά μέσα από διαφανείς διαδικασίες, με διεθνείς διαγωνισμούς και αξιοκρατικά κριτήρια. 

∙  Ορισμένη θητεία για τους διευθυντές μουσείων και πινακοθηκών ώστε να αποφεύγονται φεουδαρχικές δομές και νοοτροπίες.

∙ Όλες οι επιτροπές διαχείρισης στον εικαστικό τομέα να αποτελούνται από αιρετούς καλλιτέχνες και κυρίως ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, με περιορισμένη θητεία.

∙  Οι τελειόφοιτοι φοιτητές των Σχολών Καλών Τεχνών και των συναφών Σχολών μπορεί να αξιοποιούνται, σε εθελοντική βάση ή με μικρή αμοιβή, για την αντιμετώπιση αναγκών των καλλιτεχνικών θεσμών της χώρας και να συνεργάζονται, επίσης, με τους δήμους και τις περιφέρειες για συγκεκριμένα έργα.

∙  Αξιοποίηση του Ελληνικού Σπιτιού στα Giardini της Βενετίας καθώς και του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών της Βενετίας – το οποίο πρέπει να υπαχθεί στο Υπουργείο Παιδείας – για την προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό, χωρίς τις σημερινές οικονομικές σπατάλες. 

11. Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας

Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας εντάσσονται στο ΥΠΠΟ. Αποκλειστικά για τον τομέα της ενημέρωσης μπορεί να λειτουργήσει κοινή γραμματεία με το αντίστοιχο συναφές υπουργείο. 

Τα δημόσια ΜΜΕ δεν είναι κρατικά, εποπτεύονται από το ΥΠΠΟ και απολαμβάνουν πλήρη αυτονομία στην υλοποίηση των στόχων τους, στο πλαίσιο γενικών κατευθύνσεων πολιτικής. 

∙  Δημόσια Τηλεόραση 

Απεξάρτηση από την κεντρική εξουσία και ενίσχυση του ρόλου της, με στόχο να προσφέρει αντικειμενική ενημέρωση, κοινωνικό ρεπορτάζ, επιστημονικές εκπομπές και να αποτελέσει εστία πολιτιστικής παιδείας και ποιοτικής ψυχαγωγίας για όλες τις κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες (δημιουργία ζωνών προγράμματος και θεματικής διαφοροποίησης/συγχρονισμού των προγραμμάτων).

Ενίσχυση της ελληνικής παραγωγής με έμφαση στη μυθοπλασία (σειρές και τηλεταινίες) και το ελληνικό ντοκιμαντέρ. Επίσης, παιδική ελληνική μυθοπλασία και καρτούν. 

Δέσμευση συγκεκριμένου ποσού από το ειδικό τέλος για την παραγωγή ελληνικού προγράμματος. 

Ανάθεση παραγωγών μέσω διαγωνισμού, με απόλυτη διαφάνεια, σαφείς και συγκεκριμένες προκηρύξεις.

∙  Ιδιωτική τηλεόραση

Οι συχνότητες είναι δημόσιο αγαθό και η χρήση τους πρέπει να υπόκειται σε κανόνες λειτουργίας. 

Άμεση καταβολή των δεδουλευμένων στους εργαζόμενους και αναστολή των απολύσεων.

Αναβάθμιση προγράμματος

Αντί για αγγελιόσημο 20%, που δεν έχει νόημα όταν η διαφήμιση έχει μειωθεί υπερβολικά, να καταβάλλεται αυτό το ποσοστό για την παραγωγή πρωτότυπης ελληνικής μυθοπλασίας, με στόχο όχι μόνο την απασχόληση των καλλιτεχνών και των συναφών επαγγελμάτων, αλλά και την παροχή ποιοτικού προγράμματος για το κοινό. 

∙  Δημόσιο Ραδιόφωνο

Το δημόσιο (και όχι κρατικό) ραδιόφωνο θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία του. Θα λειτουργήσει με αυτονομία ως μέσο επικοινωνίας, με την εφαρμογή μιας δεοντολογίας ανάλογης αυτής που καθορίζει τη λειτουργία καταξιωμένων διεθνών ραδιοφωνικών φορέων (π.χ. BBC) και με διαφανείς μεθόδους επιλογής των συνεργατών του, ώστε αυτοί να μπορούν να αξιοποιούν δημιουργικά το λόγο και τη μουσική, δηλαδή τις βασικές συνιστώσες της ραδιοφωνικής παραγωγής. Μόνον έτσι θα μπορέσει αυτό το σπουδαίο επικοινωνιακό μέσο να υπηρετήσει ουσιαστικά το τρίπτυχο ενημέρωση – επιμόρφωση – ψυχαγωγία, που καθορίζει τη δομή και τη λειτουργία κάθε καλού ραδιόφωνου.

12. Εκπαίδευση των καλλιτεχνών 

      Πολιτιστική παιδεία των πολιτών

∙  Στην Ελλάδα λειτουργούν ήδη οι παρακάτω ανώτατες σχολές τεχνών:

Σχολή καλών Τεχνών ΑΠΘ (Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Τμήμα Θεάτρου, Τμήμα Κινηματογράφου), Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Τμήμα Εικαστικών Τεχνών, Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης), Τμήμα Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου, Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πατρών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Σύρος), Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης (Ιωάννινα), Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας Ιονίου Πανεπιστημίου.

Επίσης, προτείνεται Ακαδημία Τεχνών στην βαθμίδα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Το σημερινό τοπίο συμπληρώνουν τα Κρατικά Ωδεία Αθηνών (προτείνεται η μετατροπή του σε Ακαδημία) και Θεσσαλονίκης, η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης Θεσσαλονίκης, η Κρατική Σχολή Χορού (προτείνεται να γίνει Ανώτατη), οι δραματικές σχολές και οι σχολές κινηματογράφου. 

∙  Είναι αναγκαία μια ανασύνταξη του συνόλου της παρεχόμενης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, ανωτάτης και μη, με συνεκτίμηση της ιδιαίτερης παράδοσης και του χαρακτήρα κάθε μιας από τις σημερινές σχολές, καθώς και της ανάγκης να ενισχυθούν οι καλλιτεχνικές σπουδές ανωτάτου επιπέδου, που υστερούν σε σχέση με τις θεωρητικές και ιστορικές, τουλάχιστον σε ορισμένους τομείς (θέατρο, κινηματογράφος). Διαβάθμιση των πτυχίων των Δραματικών Σχολών.

∙  Το κοινό που έχει πρόσβαση και απολαμβάνει τα πολιτιστικά αγαθά είναι περιορισμένο. Για παράδειγμα 1 στους 2 πολίτες δεν έρχεται σε επαφή με βιβλία. Το 50% διαβάζει 1-8 βιβλία το χρόνο, αν όμως λάβουμε υπ’ όψιν και τους τίτλους, η εικόνα είναι δυσμενέστερη, βρισκόμαστε κάτω από τα δεδομένα της Δυτικής Ευρώπης. Επίσης, πολλές καλλιτεχνικές παραστάσεις έχουν μεγάλη κοσμοσυρροή αλλά το κοινό είναι ανακυκλούμενο. Είναι, λοιπόν, ζήτημα πρώτης προτεραιότητας η καλλιτεχνική παιδεία και η πολιτιστική αγωγή του ευρύτατου κοινού. 

Βασική προϋπόθεση είναι η αποκατάσταση λειτουργίας της Εθνικής Βιβλιοθήκης και τα δίκτυα δημοτικών και σχολικών βιβλιοθηκών. Επίσης, απαιτείται επαρκής στελέχωση της ήδη πλούσιας βιβλιοθήκης και βιντεοθήκης της Κρατικής Σχολής Χορού ώστε να γίνει προσβάσιμη στο ευρύ κοινό.

Η καλλιτεχνική εκπαίδευση πρέπει να διευρυνθεί και να ανανεωθεί σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, με γόνιμες μορφές, όπως για παράδειγμα το θεατρικό παιχνίδι – μέσο εξοικείωσης των παιδιών με τις παραστατικές τέχνες, αλλά και κοινωνικότητας, ψυχαγωγίας και μάθησης. 

Μέτρα άμεσης εφαρμογής είναι : η παρουσία συγγραφέων στα σχολεία και η σχέση των παιδιών με την ανάγνωση ολόκληρων βιβλίων και όχι μόνο αποσπασμάτων, όπως προβλέπει η διδακτέα ύλη, η δημιουργία θεατρικών ομάδων, μαθητικών ορχηστρών και χορωδιών. 

Επίσης, προτεραιότητα αποτελεί η στήριξη των μουσικών γυμνασίων – λυκείων και των καλλιτεχνικών γυμνασίων – λυκείων.

Σημαντική συμβολή στη συμμετοχή του κοινού στον πολιτισμό, στην άμεση εμπλοκή και την αυτενέργεια, προσφέρουν οι ειδικοί τομείς δήμων και περιφερειών, στο πλαίσιο των οποίων μπορεί να στηριχθούν οι ερασιτέχνες καλλιτέχνες και οι ερασιτεχνικές καλλιτεχνικές ομάδες.

13. Επαγγελματική κατοχύρωση καλλιτεχνών

Τα επαγγέλματα των καλλιτεχνών είναι για τη μεγάλη πλειοψηφία χωρίς κατοχύρωση (εργασία, ασφάλεια, σύνταξη). Οι άνεργοι καλλιτέχνες και συγγραφείς/ μεταφραστές/ επιμελητές δεν συνυπολογίζονται στα ποσοστά ανεργίας, δεν έχουν δικαίωμα σε επίδομα ανεργίας και είναι οι τελευταίοι που πληρώνονται όταν βάλει λουκέτο κάποια εταιρία  (π.χ. Ελληνικά Γράμματα, ΙΜΑΚΟ). 

Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ υποστηρίζει τα παρακάτω αιτήματα :

∙  Κατάργηση των 500 € χαράτσι στα δελτία παροχής υπηρεσιών

∙  Υπολογισμός των ενσήμων του ΙΚΑ για την ανανέωση του βιβλιαρίου υγείας σε διάστημα πενταετίας.

∙  Κατάργηση του ΦΠΑ για όλο τον καλλιτεχνικό χώρο.

∙ Ειδικό κωδικό στην εφορία για τους καλλιτέχνες (να σταματήσουν να θεωρούνται ελεύθεροι επαγγελματίες).

∙  Συνολική αντιμετώπιση του συνταξιοδοτικού προβλήματος των καλλιτεχνών.

∙  Λύση του προβλήματος της διαβάθμισης των δραματικών σχολών, ώστε οι ηθοποιοί με πτυχία να αποκτήσουν εργασιακή πρόσβαση στην εκπαίδευση.

∙ Αναγνώριση της καλλιτεχνικής εκπαιδευτικής εμπειρίας των καλλιτεχνών του χορού στις σχέσεις τους με το κράτος και τα υπουργεία παιδείας και πολιτισμού.

Στο πλαίσιο της γενικότερης εργασιακής πολιτικής του ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ επαναφέρει στο ύψος των 480 € και για διπλάσιο χρόνο το επίδομα ανεργίας για όλες τις κατηγορίες  επαγγελμάτων. Επίσης, καταργεί για τα μικρά και μεσαία εισοδήματα τα χαράτσια που επιβλήθηκαν τους τελευταίους μήνες.