Το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης- Ηχητικά ντοκουμέντα από τον ελεύθερο ραδιοφωνικό σταθμό

“Σας μιλάμε από το ραδιοφωνικό σταθμό του Ελεύθερου Πανεπιστήμιου της Θεσσαλονίκης. Αν ο στρατός μας χτυπήσει, αν πέσει έστω και ένας πυροβολισμός, κανείς δεν μπορεί να είναι ανεύθυνος γι’ αυτό. Είμαστε κυκλωμένοι από το στρατό. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις. Απευθύνουμε στον ελληνικό λαό και σε ολόκληρο τον ελεύθερο κόσμο έκκληση να πάρει θέση.

Ζητάμε από τους στρατιώτες να καταλάβουν ότι είμαστε αδέρφια, ότι ο εχθρός μας είναι ένας και ότι είναι κοινός. Δεν θέλουμε να βγούμε πριν ξημερώσει. Δεν θέλουμε να βγούμε όσο είναι σκοτάδι.

Κάνουμε έκκληση στον ελεύθερο κόσμο. Ζητάμε να πάρετε θέση! Ζητάμε να πάρετε θέση!

Ζητάμε από τους στρατιώτες να μην υπακούσουν σε καμιά διαταγή για πυροβολισμό!

Ζητάμε από τους γονιούς μας, τους καθηγητές μας, απ’ όλους τους πολίτες να πάρουν θέση!”

Αυτό ήταν το τελευταίο μήνυμα του Ραδιοφωνικού σταθμού του ελεύθερου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που εκφωνήθηκε από την Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου.

“Μην κλείνεις είναι η τελευ­ταία στιγμή, ο λαός θέλει να ακούσει..”. ήταν η τελευταία φράση της εκφωνήτριας πριν η εκπομπή διακοπεί οριστικά.

«Στις 4.30 το πρωί οι ερπύστριες των τεθωρα­κισμένων όργωναν τον ιερό χώρο του Πανεπι­στημίου Θεσσαλονίκης γκρεμίζοντας το τελευταίο οχυρό της δημοκρατικής νεολαίας που δια­δήλωνε την αντίθεσή της προς τη Χούντα. Τρία άρματα πιάνουν την είσοδο της Πολυτεχνικής, όπου ήταν πολιορκημένοι τρεις χιλιάδες φοιτη­τές και στρέφουν τις κάνες προς το κτίριο. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, λοκατζήδες με εφ’ όπλου λόγχη περικύκλωσαν το κτίριο. Αρχίζουν οι δια­πραγματεύσεις της Συντονιστικής Επιτροπής των πολιορκημένων φοιτητών με τις στρατιωτικές και πανεπιστημιακές αρχές. Στις 5.30 το πρωί με ψηλό φρόνημα, μέσα από μια πυκνή παράταξη λογχοφόρων, αρχίζουν να βγαίνουν οι φοιτητές. Νύχτα ακόμη, για να μπορούν οι ασφαλίτες και οι συνεργάτες της Χούντας να συλλαμβάνουν τους φοιτητές και να τους οδηγούν στα κρατητήρια.» αναφέρει μία παράνομη ανταπόκριση που εστάλη από το Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης σε ομάδα μελών του αντιδικτατορικού αγώνα στην Ολλανδία απ`όπου  και διαδιδόταν σε όλη την Ευρώπη η είδηση. Το κείμενο δημοσιεύτηκε αργότερα στην “Ελεύθερη Ελλάδα”, την εβδομαδιαία αντιστασιακή εφημερίδα που τυ­πωνόταν στη Ρώμη.

«Η αναταραχή στο Πανεπιστήμιο, που ήρθε ως συνέχεια των γεγονότων της Αθήνας, άρχι­σε την Παρασκευή, όταν ομάδα φοιτητών συ­γκεντρώθηκε σε μια αίθουσα για να συζητήσει φοιτητικά αιτήματα. Στη συγκέντρωση προ­στέθηκαν και φοιτητές άλλων σχολών. Εξέλε­ξαν Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα και αποφά­σισαν την κατάληψη του κτιρίου. Οργανώνε­ται η διαβίωση των φοιτητών, πρόχειρο νοσο­κομείο, γραφείο Τύπου, άμυνα, τροφοδοσία. Σε λίγο ο ραδιοσταθμός που έγινε από τους φοιτητές μεταδίδει: “Βρισκόμαστε στο τρίτο προπύργιο της νέας ελεύθερης Ελλάδας… Αυ­τή τη στιγμή επαληθεύουμε την παράδοση που μας θέλει στην πρώτη γραμμή του αγώνα για λαϊκή κυριαρχία… Διαδηλώνουμε την αντίθεση μας στο δικτατορικό καθεστώς που έχει καταλύσει κάθε έννοια ελευθερίας, δικαι­οσύνης και εθνικής κυριαρχίας…”.» τονίζεται ακόμη στο κείμενο της παράνομης αυτής ανταπόκρισης. (Ολόκληρο το κείμενο δημοσιεύτηκε και στον Αγγελιοφόρο το 2002)

Πολλά από τα κείμενα που ακούγονταν από το ραδιοφωνικό σταθμό και κάποια ηχητικά έχουν διασωθεί :

«Καθηγητές του Πανεπιστημίου!Οι φοιτητές σας καλούν στο πλευρό στους αγώνες για τα δίκαια αιτήματά τους. Επιβεβαιώστε την πίστη σας στον ανθρωπισμό και την ελευθερία. Εκδηλώστε έμπρακτα την συμπαράστασή σας στον αγώνας μας εναντίον της καταπίεσης και της στέρησης της ελευθερίας Αγωνιστείτε μαζί μας για μια παιδεία ελεύθερη. Για μια παιδεία που θα εξυπηρετεί τα πραγματικά συμφέροντα του λαού μας» αναφέρει  ένα από τα κείμενα της επιτροπής επικοινωνιών.

Παράλληλα οι φοιτητές ενημέρωναν για το τι συνέβαινε στην Αθήνα «Διακόσια τρακτέρ από τα Μέγαρα βρίσκονται στο Σύνταγμα. Ο χώρος του Πολυτεχνείου ασφυκτιά από το λαό. Ο σταθμός του ΕΜΠ ανακοινώνει στο λαό τις δικές μας εξελίξεις. Η ύπαιθρος ξεσηκώθηκε…» είναι μόνο μία από τα μηνύματα που εκφωνούνταν από το ραδιοφωνικό σταθμό.

Περισσότερα κείμενα της επιτροπής επικοινωνιών μπορείτε να δείτε εδώ

Η μαρτυρία της Ρία Καλφακάκου μία από τις συλληφθείσες το βράδυ της 17ης Νοέμβρη στο Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης

«Μία εβδομάδα πριν την εξέγερση καταφέραμε να κάνουμε παράνομες εκλογές στο Πολυτεχνείο μιας και τα συμβούλια των φοιτητών ήταν μέχρι τότε διορισμένα. Σε εκείνη την συνέλευση εκλέξαμε μία επιτροπή ενώ οι ασφαλίτες παραμόνευαν ακριβώς απ`έξω. Όταν μάθαμε για την εξέγερση στην Αθήνα ξεκινήσαμε μαζικές συνελεύσεις και από το πρωί μέχρι το βράδυ η κατάσταση έμοιαζε με πανηγύρι δημοκρατίας. Η Συντονιστική Επιτροπή αγώνα είχε ήδη αποφασίσει την κατάληψη του κτιρίου. Συνελεύσεις σε κάθε αίθουσα με τους φοιτητές να τοποθετούνται επί διαφόρων αιτημάτων. Αυτό όμως που άκουγες από κάθε στόμα ήταν το αίτημα για δημοκρατία, «ψωμί παιδεία ελευθερία» και «κάτω ο φασισμός»» αναφέρει η Ρία Καλφακάκου καθητήτρια στο ΑΠΘ σήμερα, είκοσι ετών τότε και μία από τις πρώτες συλληφθείσες του Πολυτεχνείου της Θεσσαλονίκης τα ξημερώματα της 17ης Νοέμβρη του 1973.

Η ίδια μας διηγείται:«Το βράδυ της 16ης προς 17η Νοεμβρίου είχαμε μείνει περίπου 3.000 στο Πολυτεχνείο. Είχαμε μάθει ήδη μέσω των τηλεφώνων που υπήρχαν στην σχολή τι γινόταν στην Αθήνα, ότι το «κάτω η Χούντα» αντιλαλούσε σε όλη την πόλη, και ότι κόσμος πηγαίνει να συμπαρασταθεί.  Γνωρίζαμε για τους νεκρούς αλλά όχι τον ακριβή αριθμό τους. Γενικά επικρατούσε σύγχυση όσον αφορά την πληροφόρηση καθώς ούτε ελεύθερη τηλεόραση υπήρχε και οι εφημερίδες ήταν λογοκριμένες από την χούντα. Γύρω στις 3 την νύχτα είδαμε τα τανκς έξω από το πανεπιστήμιο και τους προβολείς να πέφτουν κατά πάνω μας. Σε λίγη ώρα ήρθε το τελεσίγραφο να εκκενώσουμε το κατειλημμένο κτίριο. Τα λεπτά εκείνα μέχρι να κατεβούμε ήταν ό,τι πιο φρικτό είχαμε νοιώσει. Βλέπαμε τους στρατιώτες με σηκωμένα τα όπλα και φοβόμασταν ότι θα πυροβολήσουν. Την ίδια αίσθηση είχαν και πολλοί συμφοιτητές μου. Μας κατέβασαν έναν έναν από την σκάλα της σχολής και εμένα με άρπαξε ένας από το μαλλί λέγοντας μου «εσύ δεν είσαι στον «Σύλλογο Πελοππονησίων»; Στην Πελοππόνησο δεν είμαστε κομμουνιστές αλλά εθνικόφρονες» απάντησε μόνος του και με έβαλε στην κλούβα.»

Να σημειωθεί ότι στην περίοδο της χούντας είχαν συγκροτηθεί και τέτοιου είδους επιτροπές, τοπικές, προκειμένου να ενδυναμώσουν την αντιδικτατορική δράση. Ακόμη και οι κινηματογραφικές λέσχες, τα θεατρικά εργαστήρια και άλλοι σύλλογοι ιδρύονταν για αυτό τον σκοπό και δεν λειτουργούσαν μόνο με καλλιτεχνικό κριτήριο.

«Με έβαλαν λοιπόν στην κλούβα και με μετέφεραν με άλλα 200 άτομα στην Ασφάλεια στην Βαλαωρίτου. Εκεί σε ένα δωμάτιο 3 επί 2 ήμασταν στοιβαγμένα δέκα άτομα. Κάθε δύο η τρεις ώρες μας ανέβαζαν από τον έναν όροφο στον άλλο προκειμένου να «φάμε ξύλο». Το ξύλο συνιστούσε τιμωρία και είχε την μορφή βασανιστηρίου  για απόσπαση πληροφοριών. Έτσι και αλλιώς τα ήξεραν όλα. Αυτό που μας έκανε να είμαστε συνεχώς σε ένταση  ήταν η αγωνία που νοιώθαμε όλο το 24ωρο κάθε φορά που φώναζαν κάποιον. Λέγαμε μέσα μας σε  λίγο θα έρθει και η σειρά μου. Μετά από είκοσι μέρες μας μετέφεραν στο Μεταγωγών. Τους πιο «επικίνδυνους» τους είχαν μεταφέρει ήδη στο Γεντί Κουλέ» καταλήγει.

Από τους συλληφθέντες της 17 Νοέμβρη, 27 μεταφέρθηκαν στις φυλακές του Γεντί Κουλέ και 8 κυρίως γυναίκες στο Μεταγωγών. Τα ονόματα των 35 που κρατήθηκαν από τους συλληφθέντες εκείνης της νύχτας είναι τα εξής:Μαρία Μαυραγάνη, Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου,  Θεοδώρα Σακλαμπάνη, Ρία Καλφακάκου, Δήμητρα Λιοδάκη,  Θωμάς Βασιλειάδης,  Λάκης Προγκίδης,  Χρυσάφης Ιορδάνογλου, Πάνος Ερμείδης,  Γιώργος Σμυρνής, Δημήτρης Λέντζας, Πέτρος Οικονόμου, Χρήστος Αγγελόπουλος, Μίμης Γρηγόρης, Νίκος Δόικος, Γεράσιμος Λιόντος,  Χρήστος Μαμαρίκας, Λευτέρης Μαλαξιανάκης, Πέτρος Περάκης, Ηλίας Τσουλογιάννης, Μανόλης Βαρδουλάκης, Γιώρ. Αποστολάκης,  Μανόλης Καλομενόπουλος,  Βασίλης Καλεσόπουλος, Γιάννης Μαρκόπουλος, Κώστας Γεωργιάδης, Πανταζής Αδρίμης, Πάνος Κοντοκώστας, Πέτρος Λαζαρίδης, Τάκης Καΐσης, Κώστας Αναγνωστόπουλος, Γιώργος Καστούρας,  Κλέαρχος Τσαουσίδης, Ανδρέας Αθανασόπουλος,  Τσουλογιάννης Ηλίας

Να αναφερθεί τέλος ότι την επομένη της 17ης Νοέμβρη οι λογοκριμένες εφημερίδες δήλωναν ότι «αποκαταστάθηκε η τάξη με την εκκένωση του Πολυτεχνείου» ενώ η ΦΕΑΠΘ ανακοίνωνε ότι «ουδεμία σχέση έχει με τα όσα συνέβησαν στο χώρο του Πολυτεχνείου» και καλούσε τους φοιτητές «να παραμείνουν προσηλωμένοι στις εκπαιδευτικές τους υποχρεώσεις και να καταδικάσουν τις πράξεις των ταραχοποιών διότι εκπορεύονταν από τη δράση αναρχικών και κομμουνιστικών στοιχείων»…

ΥΓ:Ευχαριστούμε τον Τρ. Μηταφίδη και την Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΔΙΑ) για την παραχώρηση του αρχειακού αυτού υλικού.

Σταυρούλα Πουλημένη

Πηγη